ساکسیفون یکی از مشهور‌ترین سازهای بادی به شمار می‌رود، که از طریق بازدم انسان، صدا تولید می‌کند. بدنه‌ی این ساز از جنس برنج می‌باشد اما با این حال در دسته‌ی -بادی چوبی- قرار می‌گیرد و از نوع سازهای انتقالی به حساب می‌آید و همچنین صدای آن توسط قطعه ای به نام زبانه، قمیش یا آنش ایجاد میشود. این ساز که نام انگلیسی آن Saxophone است دارای سوراخ های متعددی است که نوازنده می‌تواند از طریق باز و بسته کردن آنها موجب ایجاد صدا شود. به همین دلیل می‌توان گفت که این ساز توسط کلید نواخته میشود.
در این مقاله از سایت هم آوای ترانه به پرسش ساکسیفون چیست پرداخته و انواع آن را به شما معرفی خواهیم کرد، پس با ما همراه شوید!
ساکسیفون چیست؟
در گذشته از این ساز بادی با توجه به صدای بلند و حماسی که از خود ایجاد می‌کند در مجالس رسمی و ارکستر های بادی استفاده می‌شده است، اما کم کم توسط نوازندگان چیره دست و آهنگ‌سازان خلاق، جایگاه خاصی در موسیقی پیدا کرد که باعث شد در حال حاضر یکی از پر استفاده‌ترین سازهای بادی به حساب آید. این ساز اولین بار در سال ۱۸۴۰ و توسط آدولف ساکس اختراع شد، جالب است که بدانید بر گرفته از نام او، این ساز را ساکسیفون نامیدند.
برای آشنایی بیشتر با این ساز فیلم آموزشی ساکسیفون را ببینید.
آنش- یا قمیش ساکسیفون
آنش قطعه ای است کوچک از جنس چوب بامبو که باعث تولید صدا در سازهای زبانه دار مانند انواع ساکسیفون، کلارینت و غیره میشود بعضی از سازها مانند ابوا دارای دو زبانه می‌باشند. یکی از دلایلی که ساکسیفون در گروه بادی-چوبی قرار می‌گیرد همین مورد است. دلیل دیگر این است که هوای دمیده شده در آن مانند دیگر سازهای این گروه، فقط از انتهای ساز یا قسمت بِل ساز خارج نمی‌شود. جالب است بدانید که اگر این قطعه‌ی کوچک یعنی آنش نباشد دیگر صدایی از این سازها تولید نمی‌شود.
آنش ساکسیفون دارای شماره بندی است که هرچه عدد آن بالاتر برود پر نفس‌تر میشود که معمولا برای شروع از پایین ترین شماره ای که برای هنرجو مناسب باشد استفاده میشود.
امروزه بجز چوب بامبو از پلاستیک نیز برای ساختن آنش یا قمیش ساکسیفون استفاده میشود که دوام بالا تری نسبت به نمونه های چوبی آن دارد و به همین دلیل مورد استقبال زیادی قرار گرفته است
چون ساکسیفون برگرفته از ساز کلارینت ساخته شده است، از نظر ساختاری شباهت های زیادی بین این دو وجود دارد اما از نظر جنس صدا و نوع نوازندگی با یکدیگر متفاوت هستند.
با انواع سازهای ساکسیفون آشنا شوید!
سازهای ساکسیفون انواع مختلفی داشته و هر یک دارای ویژگی‌های منحصر به فردی می‌باشند. اغلب این سازها از نظر ابعاد و صدایی که تولید می‌کنند، تفاوت‌های خاصی با یکدیگر دارند؛ لذا اگر قصد دارید به شناخت کافی در رابطه با این سازها دست پیدا کنید، ابتدا باید ویژگی هر کدام را مورد بررسی قرار دهید.
در زیر انواع خانواده ساکسیفون را از زیر به بم یا از کوچک به بزرگ معرفی می‌کنیم که برای شناخت بیشتر می‌توانید به مطلب انواع ساکسیفون مراجعه نمایید.
- ساکسیفون سوپرانینو
- ساکسیفون سوپرانو
- ساکسیفون آلتو
- ساکسیفون تِنور
- ساکسیفون باریتن
- ساکسیفون باس
هر آنچه که باید در مورد ساختار ساکسیفون بدانید!
در ساخت ساکسیفون‌ها به طور عمده از متریال برنج استفاده میشود، و در طراحی برخی اجزای کوچک؛ نظیر: قسمتی از دهانه، پلاستیک یا چوب مورد استفاده قرار می‌گیرد. به دلیل ریزه کاری‌هایی که در ساخت این ساز لحاظ میشود؛ به طور کلی ساختار پیچیده‌ای داشته و سازندگان با دقت و ظرافت خاصی، این محصول را طراحی و تولید می‌کنند. ساکسیفون یا همان ساکسفون؛ از جمله سازهای انتقالی می‌باشد و در این مدل از آلات موسیقی، صدایی که نواخته میشود، با صدای نت های متداول در موسیقی متفاوت است. به طور مثال اگر در نت، C «دو» نوشته شده باشد؛ صدایی که به هنگام نواختن این ساز بر اساس نوع ساز، از آن خارج میشود، Eb «می‌بمل» یا Bb «سی‌بمل»خواهد بود. به شرح زیر
سوپرانینو«می‌بمل» – C = Eb
سوپرانو«سی‌بمل» -C = Bb
آلتو «می‌بمل» – C = Eb
تِنور «سی‌بمل» – C = Bb
باریتون «می‌بمل» – C = Eb
باس«سی‌بمل» – C = Bb
 
به طور کلی اجزایی که این ساز را تشکیل می‌دهند؛ عبارتند از:
１) بدنه اصلی ساز (Body)
２) بند یا استرپ (strap)
３) گلویی یا neck ساز
４) سری ساز یا mouthpiece
５) بست یا لیگاتور (ligature)
６) قمیش یا آنش (Anche،-reed)
１) تامپون
２) شاسی های صدفی
３) فنر
４) پیچ های شاسی
طریقه صحیح نگهداری از ساکسفون
ساز ساکسیفون از جمله سازهایی است که نیاز به مراقبت و نگهداری پیوسته و مداوم دارد. در صورت نگهداری اصولی و صحیح، طول عمر آن بیشتر شده و در گذر زمان، افت کیفیت نخواهد داشت. ضمناً در رابطه با نحوه مراقبت و نگهداری از این محصول، چند نکته مهم وجود دارد که در ادامه بدان اشاره خواهیم کرد:
۱٫ این مدل از سازها، به شدت، نسبت به رطوبت حساس بوده و در اثر برخورد با آن؛ کارایی و کیفیت خود را از دست می‌دهند، بنابراین دور نگه داشتن از رطوبت، مهم‌ترین اقدام جهت مراقبت از آن است.
１ برای پاک کردن دهانه ساکسیفون، تنها کافیست که از یک فرچه تمیز یا پارچه خشک استفاده کنید؛ همچنین بعد از تمرین حتما درپوش آنش را بر روی آن بگذارید تا از شکستگی و یا خراب شدن آن جلوگیری کند.
２ ساکسفون خود را در جایی قرار دهید که از شکستگی و ایجاد خط و خش بر روی آن جلوگیری شود. بدین منظور، بهتر است پس از هر بار تمرین، ساز خود را داخل پایه مخصوص یا هارد‌کیس قرار دهید.
３ برای نظافت داخل شیپور، از دستمالی که هنگام خرید این محصول به شما داده میشود، استفاده کنید.
４ رسیدگی به نظافت این ساز، به صورت یک روز در میان، بازه زمانی ایده‌آل و مناسبی خواهد بود.
متداول‌ترین شیوه نواختن ساکسیفون
به طور کلی ساز ساکسیفون، به دو حالت نشسته و ایستاده نواخته میشود. در کلاس ساکسیفون یکی از مهم‌ترین آموزش ها طرز صحیح دست گرفتن این ساز است که به اختصار به آن می‌پردازیم. در حالت نشسته نوازنده بر روی یک صندلی می‌نشیند و پاهای خود را مقداری به سمت بیرون باز کرده و ساز را به گونه‌ای در دست می‌گیرد که امتداد آن دقیقا بین دو پا قرار داشته باشد. ضمناً پشت نوازنده به هنگام نشستن بر روی صندلی حتما باید صاف و بدون قوز باشد.
ساکسیفون‌ها دارای بندی هستند که از پشت به آنها متصل بوده و نوازنده به هنگام نواختن ساز، می‌تواند قسمتی از این بند را دور گردن خود بیندازد، تا سنگینی ساز بر روی گردن افتاده تا دست‌ها آزادانه بتواند به کار نوازندگی بپردازند. دست‌های نوازنده هم باید به گونه‌ای قرار گیرد که دست چپ در قسمت بالایی و دست راست در بخش پایین ساز قرار گیرد. البته بند کمری نیز وجود دارد که بجای گردن بر روی کمر بسته میشود. تقریبا تمام این موارد در حالت ایستاده انجام میشود با این تفاوت که انتهای ساز بر روی جایی قرار نمی‌‌گیرد.
جمع بندی
در این گفتار راجب ساز ساکسیفون و حقایق جالبی که حول محور این ساز مطرح است، صحبت کردیم. امیدواریم نهایت لذت را از مطالعه این مطلب برده باشید. اگر که سوال یا نظری در رابطه با این موضوع دارید، خوشحال می‌شویم که در بخش کامنت‌ها با ما و سایر کاربران هم‌آوای‌ترانه به اشتراک بگذارید.
سوالات متداول
بهترین ساز ساکسیفون برای افراد مبتدی کدام است؟
درصورتی‌که تازه کار و مبتدی باشید؛ ساکسیفون آلتو گزینه مناسبی برای شما خواهد بود؛ که البته داشتن یک معلم ساکسیفون خوب و با تجربه، هم در روند مسیر آموزشی و هم در انتخاب ساز بسیار مهم می‌باشد.
بارزترین ویژگی‌های ساز ساکسیفون چیست؟
• بر خلاف اینکه در گروه بادی-چوبی قرار می‌گیرد از متریال فلز، نظیر برنج، در ساخت آن استفاده میشود.
• از جمله سازهای انتقالی است که با بازدم نواخته میشود و تک زبانه است.
• برخلاف تصور عموم، جزو سازهای ارکستر سمفونیک محسوب نمی‌شود.
رایج‌ترین مدل ساکسیفون‌ها کدامند؟
سوپرانو، آلتو و تِنور
ممنون که تا پایان با ما بودید.