ساکسیفون و کلارینت، از سازهای بادی مشهور هستند که در سبک‌های مختلف موسیقی مورد استفاده قرار می‌گیرند، ساکسیفون و کلارینت از زمانی که به دنیای موسیقی معرفی شدند، همواره مورد توجه بوده‌اند. این دو ساز، علاوه بر تفاوت‌های صوتی و فیزیکی، از لحاظ تاریخی، فرهنگی و نقش در موسیقی نیز اختلافاتی دارند. در این مقاله، به مقایسه‌ی دقیق آنها و همچنین به تفاوت ساکسیفون و کلارینت خواهیم پرداخت.
- تاریخچه:
– اختراع ساکسیفون به سازهای موسیقی بادی در قرن ۱۹ میلادی بازمی‌گردد. این ساز توسط آدولف ساکس اختراع شد و در ابتدا برای استفاده در نظام طراحی شده بود.
– کلارینت نیز به عنوان یکی از سازهای بادی محبوب در ارکسترهای موسیقی از قرن ۱۸ میلادی شناخته شد و تا کنون به عنوان یکی از سازهای اصلی ارکستر مورد استفاده قرار می‌گیرد.
- ساختار و طراحی:
– ساکسیفون از آلیاژهای فلزی ساخته شده است و دارای لوله‌ای خمیده (Curve)برای تولید صدا بوده و دارای سه ردیف کلید اصلی است.
– کلارینت از چوب ساخته شده و دارای یک لوله‌ی مستقیم برای تولید صدا است، و دارای چندین کلید برای تولید نت‌های مختلف دارد.
از نظر ظاهری فقط ساکسیفون سوپرانو استرید به کلارینت ها شباهت دارد و بقیه انواع ساکسیفون شکل ظاهری متفاوتی دارند. در میان کلارینت ها فقط نوع باس آن به صورت کرو وجود دارد که شبیه به ساکسیفون میشود.
- صدا:
– ساکسیفون دارای صدایی گرم‌تر و پر حجم‌تری است و اغلب در سبک‌های جَز و بلوز مورد استفاده قرار می‌گیرد.
– کلارینت نیز با صدای با طنین و شفاف خود، عموماً در ارکسترها و موسیقی کلاسیک استفاده میشود.
- نقش در موسیقی:
– ساکسیفون از زمان اختراعش تاکنون نقش مهمی در موسیقی‌های جز، بلوز و سبک‌های مدرن داشته است.
– کلارینت نیز از جمله سازهای اساسی در ارکسترها و موسیقی کلاسیک است که علاوه بر این، در موسیقی محلی و فولکلور نیز کاربرد دارد.
یکی از تفاوت‌های مهم بین ساکسیفون و کلارینت این است که کلارینت جزو سازهای ارکستر سنفنیک می‌باشد اما ساکسیفون جزو سازهای ارکستر نیست.
تفاوت ساکسیفون و کلارینت در سبک‌های موسیقی
از جمله تفاوت دیگر بین ساکسیفون و کلارینت می‌توان به سبک موسیقی مورد استفاده اشاره کرد. هر ساز با توجه به ویژگی‌های صدایی خود در نوع خاصی از موسیقی کاربرد دارند.
به طور کلی، این دو ساز در چندین سبک موسیقی مورد استفاده قرار می‌گیرند، در کلاس ساکسیفون و کلاس آموزش کلارینت سبک‌های مورد استفاده برای هر کدام از این دو ساز کامل توضیح داده میشود تا هنرجو بتواند در سبک مورد علاقه‌اش به یادگیری ادامه دهد.
تفاوت ساکسیفون و کلارینت در سبک جز
– ساکسیفون به عنوان یکی از سازهای اصلی در موسیقی جز شناخته شده است. از نوع آلتو و تنور در موسیقی‌های جز بیشتر استفاده میشود و نوازندگان این ساز معمولاً توانایی‌های آرتیکولاسیون و ایجاد ریتم‌های زنده را دارند.
– در موسیقی جز، کلارینت به عنوان یک ساز سولو یا در ارکسترهای جز استفاده میشود. صدای شفاف و دقیقش، این امکان را فراهم می‌کند که در موسیقی‌های جز به عنوان یک ساز سولو یا در هارمونی‌ها و ریتم‌ها نقش داشته باشد. سیدنی بشی، آلفونسه پیکو، لری شیلدز، جیمی نوونه و جانی دادز، نوازندگان آمریکایی این ساز در موسیقی جز بودند.
تفاوت ساکسیفون و کلارینت در سبک بلوز
– صدای گرم ساکسیفون، احساسات عمیقی را به اجراهای بلوز اضافه می‌کند؛ و یکی از مهم‌ترین سازهای این سبک به حساب می‌آید.
– در موسیقی بلوز نیز از کلارینت استفاده میشود، اما به طور کلی کمتر از ساکسیفون در این سبک مورد استفاده قرار می‌گیرد.
تفاوت ساکسیفون و کلارینت در سبک کلاسیک
– در موسیقی کلاسیک، ساکسیفون به طور معمول به عنوان یک ساز مکمل یا در آثاری با موضوعات معاصر استفاده میشود.
– کلارینت یکی از سازهای اصلی در ارکسترهای کلاسیک است و در آثار معروفی مانند کنسرتو‌های شوپن و آثار برجسته دیگر آهنگسازان استفاده میشود. در ابتدا ۲ نوازنده در ارکستر وجود داشت اما در دهه های آخر قرن ۱۹ به ۳ نفر افزایش یافت. در قرن ۲۰، آهنگسازانی مانند ایگور استراوینسکی، ریشارد اشتراوس، گوستاو مالر و الیویه مسیان نوازندگان کلارینت را با به‌کارگیری انواع مختلف این ساز در کارهایشان، به ۹ نفر نیز رساندند.
تفاوت ساکسیفون و کلارینت در موسیقی محلی و فولکلور
– هر دو ساز در موسیقی محلی و فولکلور مختلف کشورها نقش دارند. به عنوان مثال، در موسیقی بختیاری ایران، کلارینت به عنوان یکی از سازهای اصلی شناخته شده است. در حالی که در برخی از مناطق آمریکا، ساکسیفون در موسیقی بلوز و جاز محلی نقش دارد.
ویژگی های ظاهری ساکسیفون و ساختار آن
ساکسیفون، یکی از سازهای بادی است که از جنس فلز ساخته میشود و دارای طراحی منحصر به فردی است که ظاهر آن را متمایز می‌کند. که البته با این موارد در کلاس ساکسیفون از نزدیک آشنا خواهید شد و بهتر آنها را درک خواهید کرد. در ادامه به ویژگی‌های ظاهری و ساختاری این ساز پرداخته و از این نظر نیز به تفاوت ساکسیفون و کلارینت می‌پردازیم:
- **شکل ظاهری:**
– ساکسیفون دارای شکل استوانه‌ای است که به دو قسمت اصلی، یعنی بدنه‌ی اصلی و سری ساز، تقسیم میشود. سری ساز یا همان mouthpiece برای نوازنده میزان جریان هوا را کنترل می‌کند.
- **کلیدها:**
– این ساز معمولاً دارای سه ردیف کلید است که توسط انگشتان نوازنده فشرده می‌شوند. این کلیدها به نوازنده امکان می‌دهند نت‌های مختلف را تولید کرده و موسیقی را اجرا کنند.
- **ساختار داخلی:**
– داخل ساز ، لوله‌ای شکل بوده با طولی مشخص، که توسط نوازنده با نفس‌هایش پر شده و صدای نت‌ها با کلیدها و سری ساز کنترل میشود.
- **مواد ساخت:**
– بیشتر ساکسیفون‌ها از آلیاژهای فلزی مانند برنج یا نیکل ساخته شده‌اند. این مواد باعث ایجاد صدای گرمی می‌شوند که برای سبک‌های موسیقی مختلف مناسب است.
انواع ساکسیفون
ساکسیفون از نظر اندازه، تنظیم و رنگ صدا انواع مختلفی دارند. در ادامه به برخی از انواع معروف ساکسیفون اشاره می‌کنیم:
- **ساکسیفون سوپرانو (Soprano Saxophone) **
- **ساکسیفون آلتو (Alto Saxophone) **
- **ساکسیفون تنور (Tenor Saxophone) **
- **ساکسیفون باریتون (Baritone Saxophone):**
هر یک از انواع ساکسیفون کاربردها و ویژگی‌های خود را داشته و با مشاوره استاد مجرب ساکسیفون می‌توان ساز مناسب را انتخاب کرد و با شرکت در کلاس ساکسیفون به یادگیری آن پرداخت.
ویژگی‌های ظاهری کلارینت و ساختار آن
کلارینت یکی از سازهای بادی است که از چوب ساخته میشود و دارای ساختاری منحصر به فرد است. اصولا زمانی که نام این ساز می‌آید نوع سوپرانوی آن مد نظر است. نوعی از این ساز که توانایی تولید فاصله‌های موسیقی شرقی را دارد به قره‌نی معروف بوده و نت آن بر اساس کلید سل نوشته میشود.
درضمن کلارینت نیز نوعی ساز انتقالی به حساب می‌آید به جز کلارینت دو، که در ادامه به ویژگی‌های ساختاری این ساز و توضیح آن می‌پردازیم:
- **شکل ظاهری:**
– کلارینت شکلی نسبتاً بلند و استوانه‌ای دارد و از چوب ساخته میشود. طراحی ظاهری آن شامل یک لوله اصلی بلند به همراه یک دهانه و کلیدهای آن است.
- **لوله اصلی:**
– لوله اصلی این ساز دارای طولی مشخص است که بستگی به نوع کلارینت متغیر است. صدایی که از این لوله خارج میشود با استفاده از دهانه و کلیدهای آن توسط نوازنده کنترل میشود. این بخش به تولید صدا مرتبط بوده و می‌تواند بین سه بازه صدایی با نام‌های «شالوماو»، «کلاریون» و «آلتیسیمو» تغییر کند.
- **دهانه:**
– دهانه کلارینت قسمتی از ساز است که نوازنده در آن می‌دمد. این بخش از ساز از جنس پلاستیک یا چوب ساخته میشود و صدای تولید شده توسط نوازنده را به داخل لوله اصلی هدایت می‌کند.
- **کلیدها:**
– کلیدها بخش مهمی از ساختار کلارینت را تشکیل می‌دهند. این کلیدها بر روی لوله اصلی قرار دارند و با استفاده از انگشتان نوازنده فشرده می‌شوند تا نت‌های مختلف تولید شوند.
انواع کلارینت و کاربردهای آن
کلارینت، یکی از سازهای بادی پرکاربرد و محبوب در موسیقی است که انواع مختلفی دارد. هر کدام از کلارینت‌ها دارای ویژگی‌ها و کاربردهای خاصی است. در زیر به برخی از انواع معروف این ساز و کاربردهای آنها اشاره شده است:
- **کلارینت سی بمل (B-flat Clarinet):**
– این نوع کلارینت یکی از پرکاربردترین و محبوبترین‌ها است و در غالب موسیقی کلاسیک، بلوز، جاز و موسیقی محلی استفاده میشود. نوع سی بمل معمولاً به عنوان یکی از سازهای اصلی در ارکسترها و گروه‌های موسیقی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
- **کلارینت آلتو (Alto Clarinet):**
– نوع آلتو بزرگ‌تر از نوع سی بمل است و معمولاً در گروه‌های بادی و گروه‌های موسیقی محلی استفاده میشود. کلارینت آلتو دارای صدایی پر جریان و قدرتمند است که در برخی از اجراهای موسیقی فولکلور مورد استفاده قرار می‌گیرد.
- **کلارینت می بمل (E-flat Clarinet):**
– نوع می بمل این ساز از کوچک‌ترین انواع کلارینت است و صدایی بلند و برجسته دارد. این نوع کلارینت معمولاً در موسیقی محلی و فولکلور استفاده میشود و برای نواختن نت‌های بالا و تولید صدای بلند و جذاب مناسب است.
- **کلارینت باریتون (Baritone Clarinet):**
– کلارینت باریتون یک ساز بزرگ و سنگین بوده که دارای صدایی گرم و عمیق است. این نوع کلارینت معمولاً در بخش بم‌بادی گروه‌های بادی و ارکسترها استفاده میشود و برای ایجاد نت‌های پایه در هارمونی موسیقی بسیار مفید است.
- **کلارینت سوپرانینو (Sopranino Clarinet):**
– نوع سوپرانینو یکی از کوچک‌ترین انواع کلارینت است که دارای صدایی بسیار بلند و روشن است. این نوع کلارینت معمولاً در اجراهای سولو و نواختن نت‌های بالا استفاده میشود و برای اجراهای ملودیک و پرتنوع بسیار مناسب است.
آنش، زبانه یا قمیش ساکسیفون و کلارینت
یکی از موارد دیگر از تفاوت ساکسیفون و کلارینت، در آنش یا زبانه می‌باشد. برای تولید صدا در این دو ساز به قطعه‌ی کوچکی به نام آنش نیاز است؛ جنس آنش یا زبانه از چوب می‌باشد که البته امروزه از نوعی پلاستیک نیز ساخته میشود.
برای ساز کلارینت بدلیل کوچک‌تر بودن دهانه ساز، اندازه‌ی آنش این ساز نیز کوچک‌تر از آنش ساکسیفون می‌باشد و همچنین آنش ساکسیفون از تنوع بسیار بالایی برخوردار است اما آنش کلارینت آنچنان تنوعی ندارد. بنابراین برای هر کدام از این سازها می‌بایست آنش مخصوص به خود ساز تهیه شود.
شباهت‌های کلارینت و ساکسیفون
با وجود تفاوت در ساختار و برخی ویژگی‌های دیگرِ ساکسیفون و کلارینت، شباهت‌هایی نیز دارند که عبارتند از:
- در هر دو ساز تولید صدا با بازدم صورت می‌گیرد.
- هر دو در دسته بادی-چوبی قرار می‌گیرند.
- تک زبانه و از جمله سازهای انتقالی هستند.
- اجزای تشکیل دهنده هر دو ساز مانند یکدیگر است (آنش یا زبانه، سری ساز، بدنه و بل ساز)
کلام آخر
در انتها می‌توان گفت که هر یک از انواع کلارینت و ساکسیفون‌ها ویژگی‌ها و کاربردهای خاص خود را دارند که با توجه به نیاز نوازنده و سبک موسیقی، انتخاب می‌شوند؛ که البته شما می‌توانید با شرکت در کلاس ساکسیفون و یا کلاس آموزش کلارینت بیشتر با این دو ساز آشنا شوید و همچنین برای اطلاعات بیشتر و راهنمایی جامع و کامل‌تر برای شروع یادگیری این دو ساز، مشورت با استادی مجرب به شما کمک بیشتری می‌کند. علاوه بر این‌ها، آگاهی از تفاوت ساکسیفون و کلارینت انتخاب بین این دو را ساده‌تر می‌کند.
برای مشاوره و ثبت نام در کلاس سازهای بادی، می‌توانید از قسمت مشاوره با ما در تماس باشید.