ساکسیفون یکی از مشهور‌ترین سازهای بادی به شمار می‌رود، که از طریق بازدم انسان، صدا تولید می‌کند. بدنه‌ی این ساز از جنس برنج می‌باشد اما با این حال در دسته‌ی -بادی چوبی- قرار می‌گیرد و از نوع سازهای انتقالی به حساب می‌آید و همچنین صدای آن توسط قطعه ای به نام زبانه، قمیش یا آنش ایجاد می‌شود. این ساز که نام انگلیسی آن Saxophone است دارای سوراخ‌های‌متعددی است که نوازنده می‌تواند از طریق باز و بسته‌کردن آنها موجب ایجاد صدا شود. به‌همین‌دلیل می‌توان گفت که این ساز توسط کلید نواخته‌می‌شود.
در این مقاله از سایت هم آوای ترانه به پرسش ساکسیفون چیست پرداخته و انواع آن را به شما معرفی‌خواهیم‌کرد، پس با ما همراه‌شوید!
ساکسیفون چیست؟
در گذشته از این ساز بادی با توجه به صدای بلند و حماسی که از خود ایجاد می‌کند در مجالس رسمی و ارکستر های بادی استفاده می‌شده است، اما کم کم توسط نوازندگان چیره دست و آهنگ‌سازان خلاق، جایگاه خاصی در موسیقی پیدا کرد که باعث شد در حال حاضر یکی از پر استفاده‌ترین سازهای بادی به حساب آید. این ساز اولین بار در سال ۱۸۴۰ و توسط آدولف ساکس اختراع شد، جالب است که بدانید بر گرفته از نام او، این ساز را ساکسیفون نامیدند.
آنش- یا قمیش ساکسیفون
آنش قطعه ای است کوچک از جنس چوب بامبو که باعث تولید صدا در سازهای زبانه دار مانند انواع ساکسیفون، کلارینت و غیره می‌شود بعضی از سازها مانند ابوا دارای دو زبانه می‌باشند. یکی از دلایلی که ساکسیفون در گروه بادی-چوبی قرار می‌گیرد همین مورد است. دلیل‌دیگر این است که هوای‌دمیده‌شده در آن مانند دیگر سازهای این گروه، فقط از انتهای ساز یا قسمت بِل ساز خارج نمی‌شود. جالب است بدانید که اگر این قطعه‌ی کوچک یعنی آنش نباشد دیگر صدایی از این سازها تولید نمی‌شود.
آنش ساکسیفون دارای شماره بندی است که هرچه عدد آن بالاتر برود پر نفس‌تر می‌شود که معمولا برای شروع از پایین ترین شماره ای که برای هنرجو مناسب باشد استفاده می‌شود.
امروزه بجز چوب بامبو از پلاستیک نیز برای ساختن آنش یا قمیش ساکسیفون استفاده می‌شود که دوام بالا تری نسبت به نمونه های چوبی آن دارد و به همین دلیل مورد استقبال زیادی قرار گرفته است
چون ساکسیفون برگرفته از ساز کلارینت ساخته‌شده‌است، ازنظر‌ساختاری شباهت های زیادی بین این دو وجود دارد اما از نظر جنس صدا و نوع نوازندگی با یکدیگر متفاوت‌هستند.
به کسانی که علاقه‌مند به یادگیری این ساز هستند پیشنهاد می‌کنیم که مطلب آموزش ساکسیفون را مطالعه نمایند.
با انواع سازهای ساکسیفون آشنا شوید!
این ساز انواع مختلفی داشته و هر یک دارای ویژگی‌های منحصر به فردی می‌باشند. اغلب این سازها از نظر ابعاد و صدایی که تولید می‌کنند، تفاوت‌های خاصی با یکدیگر دارند؛ لذا اگر قصد دارید به شناخت کافی در رابطه با این سازها دست پیدا کنید، ابتدا باید ویژگی هر کدام را مورد بررسی قرار دهید.
در زیر انواع خانواده ساکسیفون را از زیر به بم یا از کوچک به بزرگ معرفی می‌کنیم:
- ساکسیفون سوپرانینو
- ساکسیفون سوپرانو
- ساکسیفون آلتو
- ساکسیفون تِنور
- ساکسیفون باریتن
- ساکسیفون باس
برای شناخت بیشتر آنها می‌توانید به مطلب انواع ساکسیفون مراجعه نمایید.
هر آنچه که باید در مورد ساختار ساکسیفون بدانید!
در ساخت ساکسیفون‌ها به طور عمده از متریال برنج استفاده می‌شود، و در طراحی برخی اجزای کوچک؛ نظیر: قسمتی از دهانه، پلاستیک یا چوب مورد استفاده قرار می‌گیرد. به دلیل ریزه کاری‌هایی که در ساخت این ساز لحاظ می‌شود؛ به طور کلی ساختار پیچیده‌ای داشته و سازندگان با دقت و ظرافت خاصی، این محصول را طراحی و تولید می‌کنند. ساکسیفون یا همان ساکسفون؛ از جمله سازهای انتقالی می‌باشد. دراین‌مدل از آلات موسیقی، صدایی که نواخته‌می‌شود، با صدای نت های متداول‌در‌موسیقی متفاوت است. به‌طور‌مثال اگر در نت، C «دو» نوشته شده باشد؛ صدایی که به‌هنگام‌نواختن این ساز براساس‌نوع‌ساز، از آن خارج می‌شود، Eb «می‌بمل» یا Bb «سی‌بمل»خواهد بود. به شرح زیر
سوپرانینو«می‌بمل» – C = Eb
سوپرانو«سی‌بمل» -C = Bb
آلتو «می‌بمل» – C = Eb
تِنور «سی‌بمل» – C = Bb
باریتون «می‌بمل» – C = Eb
باس«سی‌بمل» – C = Bb
 
به طور کلی اجزایی که این ساز را تشکیل می‌دهند؛ عبارتند از:
１) بدنه اصلی ساز (Body)
２) بند یا استرپ (strap)
３) گلویی یا neck ساز
４) سری ساز یا mouthpiece
５) بست یا لیگاتور (ligature)
６) قمیش یا آنش (Anche،-reed)
１) تامپون
２) شاسی های صدفی
３) فنر
４) پیچ های شاسی
طریقه صحیح نگهداری از ساکسفون
ساز ساکسیفون ازجمله سازهایی است که نیازبه‌مراقبت و نگهداری پیوسته و مداوم دارد. در صورت نگهداری اصولی و صحیح، طول عمر آن بیشتر‌شده و در گذر زمان، افت کیفیت نخواهد داشت. ضمناً در رابطه با نحوه مراقبت و نگهداری از آن، چند نکته مهم وجود دارد که در ادامه بدان اشاره‌خواهیم‌کرد:
۱٫ این مدل از سازها، به شدت، نسبت به رطوبت و تغییرات دمای هوا حساس بوده و در اثر برخورد با آن؛ کارایی و کیفیت خود را از دست می‌دهند، بنابراین دور نگه داشتن از رطوبت و استفاده در دمای هوای مناسب، یکی از مهم‌ترین اقدامات لازم جهت مراقبت از آن است.
１ برای پاک کردن دهانه ساکسیفون، تنها کافیست که از یک فرچه تمیز یا پارچه خشک استفاده کنید؛ همچنین بعد از تمرین حتما درپوش آنش را بر روی آن بگذارید تا از شکستگی و یا خراب شدن آن جلوگیری کند.
２ ساکسیفون خود را در جایی قرار دهید که از ضربات ناگهانی و ایجاد خط و خش بر روی آن جلوگیری شود. بدین منظور، بهتر است پس از هر بار تمرین، آن را بر روی پایه مخصوص یا داخل هاردکیس قرار دهید.
３ برای نظافت‌داخل‌شیپوری یا بل ساز، از دستمالی که هنگام‌خرید‌ساز به شما داده‌می‌شود، استفاده کنید.
４ رسیدگی به نظافت این ساز، به صورت یک روز در میان، بازه زمانی ایده‌آل و مناسبی خواهد بود.
متداول‌ترین شیوه نواختن ساکسیفون
به‌طور‌کلی این ساز به دو حالت نشسته و ایستاده نواخته‌می‌شود. در کلاس ساکسیفون یکی از مهم‌ترین آموزش ها طرز صحیح دست‌گرفتن این ساز است که به‌اختصار به آن می‌پردازیم. در حالت نشسته نوازنده بر روی یک صندلی می‌نشیند و پاهای خود را مقداری به سمت بیرون باز کرده و ساز را به گونه‌ای دردست‌می‌گیرد که امتداد آن دقیقا بین دو پا قرارداشته‌باشد. ضمناً پشت نوازنده به هنگام نشستن بر روی صندلی حتما باید صاف و بدون قوز باشد.
ساکسیفون‌ها دارای بندی هستند که از پشت به آنها متصل‌بوده و نوازنده به هنگام‌نواختن‌ساز، می‌تواند قسمتی از این بند را دورگردن‌خود بیندازد، تا سنگینی ساز بر روی گردن افتاده تا دست‌ها آزادانه بتواند به‌کار نوازندگی بپردازند. دست‌های نوازنده هم باید به گونه‌ای قرار‌گیرد که دست چپ در قسمت بالایی و دست راست در بخش پایین ساز قرار‌گیرد. البته بندکمری نیز وجود دارد که بجای گردن بر روی کمر بسته‌می‌شود. تقریبا تمام این موارد در حالت ایستاده انجام‌می‌شود با این تفاوت که انتهای ساز بر روی جایی قرار نمی‌‌گیرد.
برای آشنایی بیشتر با این ساز فیلم آموزشی ساکسیفون را حتما ببینید.
جمع بندی
در این مطلب راجب ساز ساکسیفون و حقایق جالبی که حول محور این ساز مطرح است، صحبت کردیم. امیدواریم نهایت لذت را از مطالعه این مطلب برده‌باشید. اگر که سوال یا نظری در رابطه با این موضوع دارید، خوشحال می‌شویم که در بخش کامنت‌ها با ما و سایر کاربران هم‌آوای‌ترانه به اشتراک بگذارید.
سوالات متداول
بارزترین ویژگی‌های ساز ساکسیفون چیست؟
برخلاف قرارگرفتن در در گروه بادی-چوبی، از متریال فلز، نظیر برنج، درساخت‌آن استفاده‌می‌شود.
ساز ساکسیفون از جمله سازهای انتقالی است که با بازدم نواخته‌می‌شود و تک‌زبانه است.
ساکسیفون جزو سازهای ارکستر سمفونیک محسوب‌نمی‌شود.
آنش یا قمیش ساکسیفون چیست؟
آنش قطعه کوچکیست که صدای این ساز توسط آن تولید‌می‌شود. این‌قطعه معمولا از چوب بامبو و در ضخامت‌های مختلف ساخته می‌شود.
کدام شماره از آنش یا قمیش ساکسیفون برای شروع بهتر است؟
افراد مبتدی بهتر است در شروع از پایین‌ترین شماره استفاده کنند که البته توصیه می‌کنیم انتخاب آنش ساکسیفون حتما توسط استاد ساکسیفون انجام شود.
چگونه از ساکسیفون خود مراقبت کنیم؟
استفاده در محیطی با آب‌و‌هوای مناسب، خشک‌کردن‌ساز پس از تمرین و نوازندگی و گذاشتن ساز در‌جای‌مناسب مانند پایه یا هاردکیس.
ممنون که تا پایان با ما بودید.