خوانندگی و آواز در سبک‌های متنوعی دنبال می‌شود و مانند هر مهارت دیگری نیازمند تمرین و استفاده از تجربه افراد مجرب است. عوامل بسیاری برای موفقیت در این راه وجود دارد که در کنار هم زمینه ساز پیشرفت هستند. البته باید سلایق مختلف موسیقیایی را نیز، پیش از شروع آموزش خوانندگی در نظر گرفت. در ادامه متن با ما همراه باشید تا راهکارهایی موثر در خوانندگی را ارائه دهیم.
کی خوانندگی را شروع کنیم؟
شروع خوانندگی و آواز نیازمند علاقه و حمایت است. بسیاری از افراد از سنین پایین یادگیری را شروع می‌کنند؛ برخی در نوجوانی و برخی دیگر در بزرگسالی. تکنیک‌هایی که با هر فرد در سن‌های مختلف کار می‌شود، گاه متفاوتند و باید نوع صدا و شرایط فرد را در نظر گرفت. تفاوت هایی که در سه رنج سنی وجود دارد را می‌توان اینگونه بیان کرد:
کودکان: آموزش خوانندگی و آواز خواندن به کودکان در سنین پیش‌دبستانی می‌تواند شروع شود. در این دوره کودکان، قادر به یادگیری چگونگی تلفظ و همچنین بیان بهتر کلمات، تکنیک‌های آوازی ساده، نت‌خوانی و سلفژ در راستای تربیت شنوایی که اساس خوانندگی می‌باشد، هستند.
نوجوانان: این سنین برای آموختن تکنیک‌های پیشرفته‌تر و برقراری تعادل بین استفاده از صدا و تکنیک های آوازی مناسب است. اما همچنان به دلایل فیزیولوژیک، بهتر است از تمرین های پر فشار خود داری شود و نسبت به توان‌مندی طبیعی صدای نوجوان با او تمرین خوانندگی شود.
جوانان و بزرگسالان: بهترین سن برای یادگیری خوانندگی و آواز پس از سنین بلوغ می‌باشد؛ در عین حال هر زمان که یک بزرگسال به خوانندگی و آواز علاقه داشته باشد، می‌تواند شروع کند. دلیل این موضوع این است که تارهای صوتی همانند دیگر اعضای بدن تا پایان سن بلوغ در حال رشد و تغییر هستند بنابراین بهتر است تکنیک های پیچیده، دشوار و پر فشار آموزش آواز در سنین جوانی و بزرگسالی آموزش داده شود که البته هرچه زودتر انجام شود بهتر است.
از کجا خوانندگی را شروع کنیم؟
خوانندگی آن هم به صورت حرفه‌ای، به زمان و تمرین بسیار نیاز دارد. برای پیشرفت در این عرصه باید برخی از نکات را در نظر داشت. اما در ابتدا باید علاقه و سبک مورد نظر را پیدا کرد، چراکه اولین قدم به حساب می‌آید. یکی از سبک‌های ، پاپ، کلاسیک، جَز، سنتی و یا تلفیقی می‌تواند انتخاب شما باشد. در ادامه باید نوع صدا توسط استاد آواز مجرب مشخص شود، چرا که این بخش چه در بانوان و چه در آقایان بسیار حائز اهمیت می‌باشد.
در ادامه تمرینات صداسازی و سلفژ، متناسب با سبک و علاقه‌ی شما زیر نظر یک استاد آواز مجرب انجام می‌شود و پس از مدتی
خواندن آهنگ‌ها و قطعات آغاز می‌شود به یاد داشته باشید که در ابتدا از آهنگ های ساده شروع کنید و به مرور به سراغ آهنگ های سخت بروید. در خوانندگی اصلا نباید عجله داشته باشید چون تارهای صوتی مانند ماهیچه ها عمل می‌کنند و باید تقویت شوند.
یکی از کارهای مهم در روند پیشرفت مسیر خوانندگی تجربه‌ی خواندن و ضبط صدا در محیط استودیو موسیقی و یا اجرا بر روی استیج در حضور افراد می‌باشد. تجربه‌ی خوانندگی در هر دو محیطی که گفته شد کمک شایانی به پیشرفت مسیر خوانندگی می‌کند.
یکی از برنامه های موسسه و آموزشگاه موسیقی هم آوای ترانه در دوره های پیشرفته، برگذاری کلاس خوانندگی و آواز در محیط استودیو برای هنرجویان سطح بالا می‌باشد؛ در این دوره‌ها آهنگ‌ها و قطعات انتخاب شده، در استودیو موسیقی هم آوای ترانه ضبط می‌شود تا هنرجو هم کار کردن با میکروفن، هدفون و …. را آموزش ببیند و هم اینکه با قرار گرفتن در محیط استودیو موسیقی تجربه های لازم را کسب کند. همچنین مجموعه هنری هم آوای ترانه با برگذاری کنسرت های هنرجویی امکان خوانندگی بر روی استیج را نیز برای هنرجویان آواز و خوانندگی فراهم می‌کند.
راهکارهای موثر در خوانندگی
وارد شدن به هر راهی نیاز به صبوری و پشتکار دارد. بسیاری از افراد خواهان پیشرفت سریع در خوانندگی در ابتدای راه هستند اما امکان پذیر نیست. چراکه رعایت برخی نکات و تمرین کردن تکنیک‌ها برای رسیدن به نقطه مورد نظر برای خوانندگی و اجرای قطعات، بخشی از این مسیر است. حال بهتر است به بخشی از نکاتی بپردازیم که باید در نظر گرفت.
تمرین و پشتکار
تمرین هر روزه با توجه به نوع صدا و تکنیک‌های گفته شده در کلاس ضروری است؛ بازه صدای هر فرد خاص خود بوده و با تمرین و تکرار می‌توان به شرایط ایده آلی رسید. علاوه بر تکنیک‌های تخصصی تر، تمرین روزانه تنفس به روش صحیح را در نظر داشته باشید.
مراقبت از صدا و حنجره و گرم کردن صدا
حفظ سلامت صدا و حنجره اهمیت بسیاری دارد و نباید با روش‌های نادرست و غیر علمی به آن آسیب زد. علاوه بر استفاده از تکنیک‌های درست، تغذیه مناسب نیز در سلامت صدا تاثیر دارد. یکی از توصیه های مهم مصرف روزانه‌ی آب برای جلوگیری از خشکی گلو و گرفتگی صدا است.
قبل از اینکه شروع به تمرین کنید حتما باید صدای خود را گرم کنید، یکی از تمرین های مناسب برای گرم کردن صدا استفاده از تکنیک هامینگ است؛ درضمن نباید با صدای بلند و طولانی خواندن به تارهای صوتی آسیب زد، بدین منظور با کمک استاد آواز باید محدوده صدایی خود را پیدا کنید. استراحت دادن به صدا و تارهای صوتی بین تمرین‌ها نیز ضروری می‌باشد. تقریبا برای هر یک ساعت تمرین به مدت ۲۰ دقیقه به صدا استراحت دهید.
قرار گرفتن بدن و سر در حالت ایده آل
بهترین حالت بدن و سر را باید هنگام خوانندگی در نظر داشت. آواز خواندن در حالت ایستاده بهتر از نشسته است و تنفس بهتر انجام میگیرد. در حالت ایستاده باید صاف ایستاد و سر در زاویه ۹۰ درجه بوده و انقباضی در فک‌ها وجود نداشته باشد. شانه ها نیز نباید گرد و سر نیز نباید رو به جلو باشد. به صورت کلی، هر فرد باید بهترین فرم صحیح و راحت بدن خود را بدست آورد. درضمن با تمرین کردن با آینه از حرکت های زیاد و اضافی سر و دست‌ها در موقع خوانندگی نیز خودداری کنید.
روی ریتم خواندن و مسلط بودن به متن شعر
از موارد مهم، حفظ بودن متن ترانه است همچنین آکسان گذاری و انتخاب تاکیدهای مناسب نسبت به مفهوم و حس ترانه . چرا که تسلط به شعر و ریتمِ کلمات، نیز به اندازه صدای خوب و تمرین اهمیت دارد و این موضوع باعث می‌شود تا از نفس نفس زدن های اضافی و فالشی های مربوط به لحن جلوگیری شود.
آشنایی با تئوری موسیقی و گام‌ها در خوانندگی
آشنایی با یک ساز یا تئوری موسیقی برای خوانندگان مبتدی ضروری نیست؛ اما برای خوانندگان حرفه ای، آشنایی با گام‌ها، آکوردها و شناخت محدوده صدایی ضرورت دارد.
نقش حروف صدادار و حروف بی‌صدا در خوانندگی و آواز
اصولا تمرینات مربوط به آواز و خوانندگی روی حروف صدادار تکیه دارند و با دیگر حروف بی صدا ترکیب می‌شوند. در زبان فارسی ۶ حرف صدادار وجود دارد که عبارتند از:
آ، ای، او (حروف صدادار بلند)
َ، ِ، ُ (هروف صدادار کوتاه).
اگر حروف کوتاه به ساکن ختم شود به حروف بلند تبدیل شده و اگر حروف بلند به ساکن ختم شوند به خروف کشیده تبدیل می‌شوند.
تکنیک های خاصی در این مورد وجود دارد که با تمرین در کلاس به تقویت صدا کمک می‌کند. انواع تحریرها نیز معمولا بر روی همین حروف مخصوصا خروف صدادار بلند و کشیده انجام می‌شوند.
تبدیل تنفس سینه ای به دیافراگمی
تنفسی که در خوانندگی کاربرد دارد نوع دیافراگمی یا شکمی است اما تنفس سینه ای بین همه متداول است؛ که می‌بایست برای خوانندگی به تنفس شکمی یا دیافراگمی تبدیل شود. با تنفس دیافراگمی هوای بیشتری در ریه ذخیره می‌شود و نفس گیری هنگام خواندن دشوار نخواهد بود. در تنفس دیافراگمی یا تنفس شکمی، قفسه سینه تقریبا در دم و بازدم ثابت می‌ماند و پرده دیافراگم تغییر می‌کند، این تغییر نیز با حرکت شکم مشخص می‌شود؛ به بیان دیگر هوا به سمت پایین شُش‌ها حرکت می‌کند، و با فشار آوردن به پرده دیافراگم، شکم به سمت بیرون هدایت می‌شود. علاوه بر این به آن تنفس ۳۶۰ درجه نیز می‌گویند چرا که پهلو و دنده ها از کنار نیز باز می‌شوند.
یادتان باشد چون صدا توسط بازدم تولید می‌شود انجام تنفس صحیح در خوانندگی اهمیت بسیار زیادی دارد. نکته‌ی مهم دیگر این است که در هنگام خواندن، مشخص کنید که در کدام قسمت های شعر می‌خواهید نفس بگیرید؛ باید توجه داشته باشید که نفس گرفتن صدا را قطع می‌کند بنابراین نمی‌توانید در هر جایی نفس بگیرید، به همین خاطر معمولا توصیه می‌شود که با کم‌ترین تعدادی که برایتان راحت است شعر و آهنگ را اجرا کنید.
استفاده از صدای سر، صدای میانی و صدای سینه‌ای
شناخت و استفاده از جایگاه صدا در ماسک صورت بسیار مهم است. بجز صدای میانی که در ناحیه صورت تولید می‌شود، دو نوع صدای دیگر وجود دارد که در خوانندگی بسیار کاربرد دارد. صدایی که در ناحیه پیشانی تولید می‌شود که به آن صدای سر و صدایی که در ناحیه سینه تولید می‌شود که به آن صدای سینه‌ای گفته می‌شود. صدایی که از سمت سینه می‌آید حجیم‌تر اما از شدت کم‌تری برخوردار است؛ اما صدای سر با شدت بیشتر ولی نازک‌تر تولید می‌شود.
این دو نوع صدا در خانم‌ها و آقایان به عبارت زیر است:
آقایان با صدای باس(صدای سینه‌ای تر)، آقایان با صدای تنور(صدای سر)؛
خانم‌ها با صدای آلتو(صدای سینه‌ای تر)، خانم‌ها با صدای سوپرانو(صدای سر).
صدای میانی همان طور که از نامش پیداست بیشترین محدوده ایست که در خوانندگی، حرف زدن و …. استفاده می‌شود و در تمام محدوده های صدایی وجود دارد.
وارد شدن به دنیای حرفه‌ای خوانندگی
ورود به بازار کار حرفه‌ای در خوانندگی دارای دشواری‌ها و پیچیدگی های خاصی می‌باشد چراکه در خوانندگی حرفه‌ای، رقابتِ بسیار زیادی وجود دارد. در عین حال در جوامع مختلف نیز متفاوت است.
خواننده نیاز به یک گروه تشکیل شده از شاعر، آهنگساز، تنظیم کننده و میکس‌من دارد؛ پس از تولید آهنگ‌ها باید به اسم هنری خود که همان برند سازی است بسیار دقت کند، سپس با تبلیغات و پخش مناسب در منابع معتبر پخش موسیقی، آهنگ هایش را به گوش مخاطبان برساند و با بازخوردی که از مخاطبانش میگیرد به کارش ادامه دهد تا از طرف جامعه به عنوان یک خواننده حرفه‌ای پذیرفته شود.
کلام آخر
درنهایت موفقیت در خوانندگی به عوامل زیادی بستگی دارد و تنها داشتن صدایی خوب عامل موفقیت نیست، بلکه باید با تمرین روزانه و یادگیری تکنیک های آوازی، صدا را تقویت کرد. همچنین در آواز هرچه به سمت حرفه‌ای شدن پیش می‌روید، ساز زدن و دانستن سلفژ و تئوری موسیقی از عوامل بسیار مهم در جهت موفقیت می‌باشد. تمام نکات گفته شده نیز بین آواز بانوان و آقایان با کمی اختلاف مشترک بوده و ظرافت ها و فنون آوازی مورد نظر بر اساس نوع صدای افراد تعیین می‌شود.
شما می‌توانید در همین راستا، با قیمت های بسیار مناسب از امکانات موسسه هنری هم آوای ترانه از جمله دریافت مجوز، استدیو ضبط، استودیو تمرین و …. برخوردار شوید، همچنین از مشاوره رایگان در جهت پیشرفت مسیر خوانندگیِ خود استفاده کنید و در صورت تمایل برای شرکت در کلاس خوانندگی در سبک های مختلف با ما در تماس باشید.