ساکسیفون سازی بادی است که با اینکه جنس بدنه‌ی آن از برنج تهیه می‌شود اما در دسته‌ی سازهای بادی-چوبی قرار می‌گیرد و از سازهای انتقالی به شمار می‌رود. در تمام انواع ساکسیفون، صدا پس از دمیدن، به وسیله‌ی قطعه ای به نام آنش یا قمیش تولید می‌شود. این ساز همچون ساز های بادی دیگر، انواع مختلفی داشته که از جهت دامنه و ابعاد صوتی و صدایی متفاوت بوده و طیف گسترده‌ای از آن را در اختیار نوازنده قرار می‌دهد که در ادامه بیشتر به آن خواهیم پرداخت و انواع ساکسیفون را بطور کامل معرفی خواهیم کرد.
آدولف‌ساکس مخترع انواع ساکسیفون
قبل از پرداختن به انواع مختلف ساکسیفون بهتر است کمی بیشتر درباره ساکسیفون و سازنده‌ی آن بدانید.
ساز ساکسیفون اولین بار در سال ۱۸۴۰ و به دست آدولف ساکس اختراع شد
آدولف ساکس اهل کشور بلژیک و از شهر دینان بود. او انواع ساکسیفون را در ۲۸ ژوئن سال ۱۸۴۰ در دو گروه که هر گروه شامل ۷ ساز بود ثبت کرد. هر کدام از این سازهای ثبت شده، اندازه های مختلفی داشتند. به شکلی می‌توان گفت که هدف او از ساخت انواع ساکسیفون در ابعاد مختلف این بود که افراد با سلیقه های مختلف بتوانند ساز مورد علاقه خود را انتخاب کرده و به راحتی با آن ساز ارتباط برقرار کنند.
طراحی انواع ساکسیفون در دو گروه
آدولف یک گروه از سازها را در نت های دو(C) و فا(F) طراحی کرد و گروه دیگر را در نت های سی‌بمل (Bb) و می‌بمل (Eb) طراحی نمود که امروزه فقط از سازهای گروه دوم استفاده می‌شود.
آدولف در طی سال های زیاد، موفق شد با ترکیب یک بدنه از جنس برنج و یک آنش یا زبانه، به همراه اعمال عمل‌های خاص آکوستیکی، یک ساز بادی فوق‌العاده ایجاد کند. فقط چند سال طول کشید تا انواع ساکسیفون به سراسر جهان نیز انتقال پیدا کند و به یک ساز جهانی تبدیل شود.
انحصار ساخت ساز ساکسیفون به مدت ۱۵ سال در اختیار آدولف بود که در نهایت در سال ۱۸۸۶ قرارداد سایکس به پایان رسید و پس از آن تولید کننده‌گان ساز های بادی در سراسر جهان مشغول به تولید انواع ساکسیفون و بهبود آن شدند.
با خواندن مقاله تاریخچه ساکسیفون بیشتر درباره آن بدانید.
معرفی انواع ساکسیفون
بهتر است قبل از اینکه بخواهید در کلاس ساکسیفون شرکت کنید انواع ساکسیفون را بیشتر بشناسید، پس از این مرحله توصیه می‌کنیم که با یک استاد ساکسیفون خوب و با تجربه نیز مشورت کنید تا در نهایت مناسب ترین نوع آن را برای خود انتخاب کنید؛ و در ادامه با یادگیری این ساز قدم به قدم به یک نوازنده‌ی حرفه‌ای، چه بسا یک روزی به یک استاد ساکسیفون حرفه‌ای تبدیل شوید.
آموزش ساکسیفون در هم آوای ترانه با جدید ترین روش‌های آموزشی و به صورت کاملا تخصصی برگذار می‌شود، که شما میتوانید از قسمت مشاوره از جزئیات آن مطلع شوید.
انواع ساکسیفون از زیر به بم یا از کوچک به بزرگ به ترتیب زیر می‌باشد:
سوپرانینو، سوپرانو، آلتو، تنور، باریتن و باس.
البته مدل های دیگری نیز وجود دارد هم زیرتر و هم بم‌تر، اما این ها از پر استفاده ترین مدل های ساز ساکسیفون هستند که باز در این میان، ساکسیفون سوپرانینو و باس از بقیه کم‌تر استفاده می‌شوند.
محدوده‌ی صدای زیر در انواع ساکسیفون
۱- ساکسیفون سوپرانینو
ساکسیفون سوپرانینو یکی از کوچک‌ترین انواع ساکسیفون‌ها می‌باشد؛ صدای آن بسیار زیر است و در می‌بمل (Eb) قرار دارد.
ساکسیفون ها معمولا به صورت کِرو(Curve) تولید می‌شوند اما در مدل های سوپرانو بیشتر از نوع اِسترِیت (Straight) تولید و استفاده می‌شود.
ساکسیفون سوپرانینو از نوع استریت می‌باشد.
در مدل های استریت معمولا برای نگه داشتن ساز از بند استفاده نمی‌شود و ساز، بر روی دست ها عموما انگشت شصت دست راست قرار می‌گیرد.
۲- ساکسیفون سوپرانو
سوپرانو یکی دیگر از انواع خانواده بزرگ ساکسیفون می‌باشد. این ساز نیز دارای محدوده‌ی صوتی بالا بوده و برای نواختن آن معمولا از مدل استریت یا لوله مستقیم استفاده می‌شود، اما مدل‌های کرو آن نیز وجود دارد که بعضی از نوازنده ها به این مدل بیشتر علاقه نشان می‌دهند.
ساکسیفون سوپرانو در سی‌بمل (Bb) قرار دارد. نواختن این ساز نیاز به مهارت بالایی دارد و اگر آن به درستی نواخت نشود، صدای ایده‌آل و مناسبی از آن بیرون نخواهد آمد.
کِنی جی یکی از مشهور ترین نوازندگان ساکسیفون سوپرانو می‌باشد.
محدوده‌ی صدای میانی در انواع ساکسیفون
۱- ساکسیفون آلتو
ساز آلتو از مشهور ترین و محبوب ترین انواع ساکسیفون می‌باشد.
اندازه این ساز متوسط بوده و به همین دلیل آن را بهترین ساز بادی برای تازه کار ها می‌دانند.
ساکسیفون آلتو در نت می‌بمل (Eb) قرار می‌گیرد، همچنین وسعت صدایی آن از تنور زیرتر و از سوپرانو بم تر می‌باشد.
اندازه‌ی متوسط سری این ساز سبب شده که برای شروع گزینه‌ی مناسبی باشد.
برخی از نوازندگان مشهور ساز آلتو عبارت‌اند از: چارلی پارکر، فیل وودز و دیوید سانبورن اشارهکرد.
۲- ساکسیفون تنور
ساکسیفون تنور نیز در میان انواع ساکسیفون‌ها بسیار محبوب و پر‌طرفدار است؛ با صدایی منحصر به فرد که هم برای تک نوازی مناسب است و هم در سِکشِن های بادی نقش پر رنگی را ایفا می‌کند.
از ساز تنور در سبک های مختلف موسیقی همچون جَز، پاپ، راک و بلوز استفاده می‌شود.
ساکسیفون تنور در سی‌بمل (Bb) قرار می‌گیرد. و اندازه‌ی آن نسبت به آلتو بزرگ تر بوده و صدای صوتی که از آن تولید می‌شود در محدوده میانی و بم می‌باشد.
محدوده‌ی صدای بم در انواع ساکسیفون
۱- ساکسیفون باریتن
از ساکسیفون باریتون وارد محدوده‌ی بم ساکسیفون‌ها می‌شویم.
در بین انواع ساکسیفون، هرچه صدای ساز بم‌تر می‌شود نقش آن ها در ملودی نوازی کم‌تر شده و بجای آن در سکشن ها پررنگ تر می‌شود.
همان طور که مشخص است اندازه‌ی آن از تنور بزرگ‌تر است و در نتیجه نوازندگی با آن بخاطر وزن و اندازه‌ی آن دشوار‌تر می‌شود.
ساز باریتون در می‌بمل (Eb) قرار دارد و می‌توان با این ساز برخلاف ظاهرش، موسیقی‌های ملایم و صدایی دلنواز تولید کرد.
پیر آدامز و جِری مولیگان از معروف ترین نوازندگان ساکسیفون باریتون هستند.
۲- ساکسیفون باس
ساکسیفون باس در میان خانواده ساکسیفون‌ها، یکی از بم‌ترین و بزرگ‌ترین مدل های این ساز می‌باشد.
ساکسیفون باس در سی‌بمل (Bb) قرار دارد و عموم استفاده از این مدل برای سکشن‌ها و ارکستر های بادی و با هدف افزایش حجم و عمق بیشتر صدا در ارکستر ها است.
این هِکتور بِرلیوز بود که برای اولین بار از این ساز در یکی از آثار خود استفاده کرد و به آن شهرت جهانی داد.
البته همان طور که قبلا اشاره شد مدل های بم‌تری نیز وجود دارد اما خیلی به ندرت از آن ها استفاده می‌شود، بنابراین معمولا به آن ها نمی‌پردازیم.
نت‌های ساز ساکسیفون و انتقالی بودن آنها
ساکسیفون سازی است انتقالی، بدین معنا که اسم نتی که اجرا می‌شود با صدای آن متفاوت است. که اسم نت اصلی در انواع خانواده ساکسیفون نسبت به نت دو در پیانو سنجیده می‌شود.
به عنوان مثال وقتی می‌گویند ساکسیفون سوپرانو سی‌بمل است یعنی وقتی بر روی ساز ساکسیفون نت دو اجرا شود، صدای آن برروی پیانو نت سی‌بمل خواهد بود. به عبارت دیگر نت‌های آن یک پرده پایین‌تر صدا می‌دهند.
آنهایی که می‌بمل هستند مانند ساکسیفون آلتو، وقتی بر روی ساز ساکسیفون نت دو اجرا شود، صدای آن بر روی پیانو نت می‌بمل خواهد بود. به عبارت دیگر نت‌های آن چهار و نیم پرده پایین‌تر صدا می‌دهند.
در آموزش انواع مختلف ساکسیفون این موضوع بطور کامل آموزش داده می‌شود. چراکه یک ساکسیفونیست حرفه‌ای باید بتواند براحتی نت‌ها را برای ساز خود انتقال دهد تا بتواند بدرستی سازش را بنوازد.
جمع بندی
در این مطلب سعی کردیم شما را با انواع خانواده ساز ساکسیفون، محدوده‌ی صدایی هر کدام و نتی که در آن به عنوان ساز انتقالی قرار می‌گیرند بیشتر آشنا کنیم.
شاید این سوال در ذهن شما ایجاد شود که: کدام نوع از انواع ساکسیفون برای شروع بهتر است؟
برای پاسخ به این سوال باید بگوییم که شما میتوانید نسبت به علاقه، جسه و مدل انگشتان دست تان یکی از سه نوعِ سوپرانو، آلتو و تنور را برای شروع انتخاب کنید که اگر از معلمی که می‌خواهید در کلاس ساکسیفون او شرکت کنید مشورت بگیرید مطمئنا انتخاب بهتری خواهید داشت.
همچنین در صورت تمایل، میتوانید برای مشاوره و استعداد یابی، با متخصصین ما در موسسه و آموزشگاه موسیقی هم آوای ترانه در ارتباط باشید.